Στα μονοπάτια της πίστης!
Η περιοχή της Κόνιτσας απαρτίζεται από πλήθος θρησκευτικών μνημείων, εκ των οποίων πολλά χρονολογούνται από την Βυζαντινή περίοδο, όπως η περίφημη Μονή Μολυβδοσκέπαστης (7ο αι. μ.Χ.). Επίσης αξίζει κανείς να επισκεφθεί την ιστορική μονή Παναγίας Στομίου, που βρίσκεται στο μέσο περίπου της Χαράδρας του Αώου, όπου μόνασε ο εκ Κονίτσης γέροντας Παΐσιος, καθώς και τις ιερές μονές Ζέρμας, Μολίστης, Καβασίλων, Κλαδόρμης Φούρκας και πλήθος εκκλησιών, που αποτελούν δείγματα της τέχνης των παλιών μαστόρων.
Μονή Παναγίας Κλαδορμής
Το μοναστήρι βρίσκεται μιάμιση ώρα πεζοπορία από το χωριό της Φούρκας και σε υψόμετρο 1450μ. Το ψηλότερο κτίσμα του είναι το ηγουμενείο, το οποίο μοιάζει σαν πύργος με είσοδο στενή και χαμηλή. Στη δυτική πλευρά του μοναστηριού είναι το χαμηλό κωδωνοστάσι η καμπάνα του οποίου χρονολογείται από το 1863, όταν και κτίστηκε το μοναστήρι.
Ο Αγιος Νεομάρτυς Ιωάννης ο εκ Κονίτσης
Το θαυμαστό στον Άγιο μας είναι ότι υπήρξε αρχικά μωαμεθανός και Τούρκος. Όμως, όταν, για άγνωστους σε μας λόγους, βρέθηκε στο Αγρίνιο (που τότε λεγόταν Βραχώρι), η χάρις του Θεού τον επρόφθασε. Κι’ o νέος στην ηλικία Χασάν ελκύσθηκε από την χριστιανική θρησκεία. Ο Άγιος Ιωάννης, προστέθηκε στον χορό των Νεομαρτύρων στις 23 Σεπτεμβρίου 1814 και αποτελεί τιμή και καύχημα για την γενέτειρά του. Γι’ αυτό, δικαιολογημένα ο ιερός υμνογράφος ψάλλει: «Σε η Κόνιτσα, υμνολογούσα Άγιε, η σε βλαστήσασα, από ψυχής σοι βοά· δεινών περιστάσεων, φύλαττε άτρωτον την πατρίδα σου, προστρέχουσαν τη σκέπῃ σου, Ιωάννη Νεομάρτυς» (από την ζ΄ ωδή του Κανόνος).
Όσιος Παϊσιος ο Αγιορείτης
Ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης κατά κόσμον Αρσένιος Εζνεπίδης γεννήθηκε στα Φάρασα της Καππαδοκίας στις 25 Ιουλίου του 1924 μ.Χ., λίγες μέρες πριν από τη φυγή των Φαρασιωτών από την πατρώα γη για την Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, η οικογένεια του μικρού Αρσενίου εγκαταστάθηκε στην Κόνιτσα της Ηπείρου, όπου ο ίδιος πέρασε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Το 1949 μετέβη στο Άγιο Όρος, αναζητώντας έναν οδηγό για τη ζωή της κατά Θεόν ησυχίας. Δεν κατάφερε όμως να εκπληρώσει αμέσως τον πόθο του. Παράλληλα, οι δικοί του βρέθηκαν την ίδια περίοδο σε μεγάλη οικονομική δυσκολία, οπότε τον κάλεσαν να τους βοηθήσει. Έτσι, επέστρεψε στην Κόνιτσα και εργάστηκε ως μαραγκός. Μετά από 3 χρόνια όμως (1953 μ.Χ.), σε ηλικία 29 ετών πλέον, εγκατέλειψε τα πράγματα του κόσμου και επέστρεψε στην Αθωνική Πολιτεία. Στις 12 Μαρτίου 1956 μ.Χ. στην Ιερά Μονή Φιλοθέου, εκάρη μικρόσχημος μοναχός και έλαβε το όνομα «Παΐσιος. Τον Αύγουστο του 1958 μ.Χ., υπακούοντας σε θεία βουλή, δεν εγκαταστάθηκε στην έρημο, για την οποία προετοιμαζόταν, αλλά στην κατεστραμμένη Ιερά Μονή της Παναγίας του Στομίου, που βρίσκεται κοντά στην Κόνιτσα. Σε αυτήν έζησε 4 χρόνια, ζώντας ισάγγελο βίο ανακαινίζοντας με πολύ μόχθο το Μοναστήρι.
Μονή Μολυβδοσκέπαστης
Εκεί που οι πρόποδες του όρους Νεμέρτσικα συναντούν τον Αώο ποταμό, κοντά στη συμβολή του με το Σαραντάπορο, βρίσκεται η μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μολυβδοσκέπαστης. Το όνομα της Μονής προέρχεται από τις μολύβδινες πλάκες που, αντί για κεραμίδια ή πέτρινες πλάκες, σκέπαζαν το καθολικό της παλιότερα.
Το μοναστήρι, κατά την παράδοση, ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Κων/νο Πωγωνάτο, καθώς επέστρεφε από την εκστρατεία του στη Σικελία (671–672 μ.Χ) και αργότερα ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Παλαιολόγο (1328– 341 μ.Χ.). Στα μετέπειτα χρόνια ανακαινίστηκε από κατοίκους της Πωγωνιανής, οι οποίοι και αγιογράφησαν το καθολικό της, το 1522.
Η μονή υπήρξε έδρα της αρχιεπισκοπής Πωγωνιανής από τον 12ο έως τον 17ο αιώνα. Από τον 14ο αιώνα λειτουργούσε σχολή χειρογράφων στην οποία ιεροδιδάσκαλοι δίδασκαν χειρογραφία σε μοναχούς και λαϊκούς. Πολλοί λόγιοι και συγγραφείς της εποχής αποφοίτησαν από τη συγκεκριμένη σχολή. Τον Ιούλιο του 1943 η μονή βομβαρδίστηκε από τους Ναζί, κάηκαν τα κελιά και η τραπεζαρία και λεηλατήθηκε το καθολικό της. Το σημερινό μοναστήρι της Μολυβδοσκέπαστης διατηρεί τη φρουριακή του όψη, έχει ανακαινισμένα κελιά, δύο καμπαναριά και ωραίο κήπο.
Μονή Παναγίας Στομίου
Σε μια από τις πιο εντυπωσιακές τοποθεσίες της χώρας μας, στη χαράδρα του Αώου, ανάμεσα στις απότομες πλαγιές της Τύμφης (υψ. 2497 μ.) και της Τραπεζίτσας (υψ. 2024 μ.) βρίσκεται η Μονή της Παναγιάς Στομίου.
Η αρχική θέση του μοναστηριού, που ιδρύθηκε το 1442, βρίσκεται στις απέναντι πλαγιές της Τραπεζίτσας, όπου και διασώζεται η ονομασία «Παλιομονάστηρο». Στη σημερινή του θέση, σε μια υπερυψωμένη έξαρση των χαμηλότερων υψομέτρων των πλαγιών της Τύμφης, μεταφέρθηκε από τον ηγούμενο Κωνσταντίνο, το 1774. Από τη σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή της Μονής από το Γερμανικό στρατό το 1943, διασώθηκε μόνο ο ναός.
Η Μονή Στομίου αποτελεί σήμερα ενεργό ανδρικό μοναστήρι. Έχει 11 νεόκτιστα κελιά με βοηθητικούς χώρους κι ένα μικρό καθολικό σταυροειδούς τύπου με τρούλο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το τέμπλο με αρκετές βυζαντινές εικόνες και τα λείψανα πολλών αγίων, που μεταφέρθηκαν στη μονή από το Παλαιομονάστηρο. Η επίσκεψη στη μονή γίνεται μόνο με πεζοπορία 2 ωρών από τη γέφυρα της Κόνιτσας. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στης 8 Σεπτεμβρίου όπου εκατοντάδες προσκυνητές συρρέουν από την Κόνιτσα και την ευρύτερη περιοχή.