Βουργαρέλι
Το Βουργαρέλι βρίσκεται στη νότια πλευρά των Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη) σε υψόμετρο 800 μ. και είναι χτισμένο στις παρυφές των Τζουμέρκων ανάμεσα σε δύο ελατοσκέπαστες λοφοσειρές που το προστατεύουν σαν φυσική αγκαλιά.
Είναι το κεφαλοχώρι και αποτελεί έδρα του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Κοντινές πόλεις είναι η Άρτα, τα Ιωάννινα και τα Τρίκαλα. Τα δύο μεγάλα ποτάμια της περιοχής , ο Αχελώος και ο Άραχθος βρίσκονται κοντά του, όπως επίσης το φράγμα Μεσοχώρας και η τεχνητή λίμνη του Πουρναρίου.
Πράμαντα
Τα Πράμαντα βρίσκονται σε υψόμετρο 840μ., κάτω από την επιβλητική κορυφή της Στρογγούλας, πίσω από την οποία απλώνεται η οροσειρά των Τζουμέρκων.Είναι το κέντρο της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων, με πληθυσμό που κυμαίνεται στους 800 κατοίκους, όπου την καλοκαιρινή περίοδο ξεπερνά τους 1500. Έδρα του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων και πλέον ορεινό τουριστικό θέρετρο. Αξίζει να επισκεφτείτε την κεντρική πλατεία του χωριού, με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και την φημισμένη βρύση του Αράπη κάτω από τη μεγαλόπρεπη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το θαυμαστό σπήλαιο «Ανεμότρυπα», το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, το δάσος του Μαρκόπουλου και την πηγή Σκάλα. Επίσης, ο παραδοσιακός νερόμυλος στους Χριστούς, τα ορειβατικά καταφύγια στο «Ίσιωμα» και στους Μελισσουργούς, αλλά και ο μεγαλύτερος καταρράκτης «Κεφαλόβρυσο» της Ελλάδας ύψους 350μ. στους Μελισσουργούς είναι μερικά από αυτά που αξίζει να επισκεφτείτε.
Άγναντα
Τα Άγναντα είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά στα Τζουμέρκα, βρίσκεται δίπλα στον Καταρράκτη και σε απόσταση 50 χιλιομέτρων περίπου από την πόλη της Άρτας, ενώ απέχει άλλα τόσα από την πόλη των Ιωαννίνων. Με υψόμετρο περίπου στα 700μ. τα Άγναντα χαρακτηρίζονται για τις πολυάριθμες πηγές τους που δροσίζουν τους κατοίκους τους αλλά και για την πλούσια βλάστηση που αγκαλιάζει το χωριό. Εκεί μπορεί κάποιος να επισκεφτεί τον διατηρημένο παραδοσιακό νερόμυλο που είναι σε λειτουργία, καθώς και το λαογραφικό μουσείο, το οποίο παρουσιάζει στοιχεία της παλιάς παραδοσιακής ζωής των κατοίκων.
Αθαμάνιο
Το Αθαμάνιο είναι ένα χωριό κυριολεκτικά βουτηγμένο μέσα στα έλατα, κτισμένο στις παρυφές των νοτίων Τζουμέρκων σε υψόμετρο που ξεκινάει από το κέντρο του χωριού στα 700μ, ενώ η κορυφή που βρίσκεται πάνω από το χωριό είναι στα 2.393 μ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο χωριό του δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων και η απόσταση του από την Άρτα, την πρωτέυουσα του νομού, είναι 64 χλμ.
Καταπράσινο, γεμάτο έλατα , πλατάνια και τρεχούμενα πεντακάθαρα νερά , το Αθαμάνιο έχει πολλά πετρόκτιστα τοξωτά γεφύρια, με πιο ξακουστό το γεφύρι ” Τσαγκαράκη” καθώς επίσης και πέτρινες βρύσες απ’ όπου μπορεί κανείς ανά πάσα στιγμή να ξεδιψάσει . Λόγω του καλού κλίματός του , στο χωριό υπάρχουν δύο κατασκηνώσεις οι οποίες τους θερινούς μήνες γεμίζουν με παιδιά και φοιτητές
Θεοδώριανα
Τα θεοδώριανα είναι ένα χωριό ιδιαίτερου φυσικού κάλους που απέχει 80χλμ. από την πόλη της Άρτας. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 950μ. στην αγκαλιά των Τζουμέρκων ανάμεσα σε 2 ποταμούς, την Γκούρα και την άσπρη Γκούρα .
Αποτελεί ορμητήριο για ορειβασία και περιπάτους με ψηλότερο σημείο την Πυραμίδα [Καταφίδι] με υψομετρο 2.393μ. Με διάφορα εξωκκλήσια, νερόμυλους, το φαράγγι της Αγ.Τριάδας,τον συνοικισμό Σκαρπάρι στις όχθες του ποταμού Αχελώου και τα ελατοδάση Σιαμαντά και Καπαρέλι. Την πλατεία του χωριού στολίζει ο υπεραιωνόβιος πλάτανος και ο Ναός του Αγ.Γεωργίου με το καμπαναριό που χτίστηκε το 1980.
Καλαρρύτες
Οι Καλαρρύτες είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1200 μ. Ευρήματα μαρτυρούν οτι η περιοχή κατοικείται από την εποχή του χαλκού! Ο οικισμός άνθισε ιδιαίτερα το 18ο αιώνα, με πολλούς κατοίκους να διατηρούν εμπορικούς οίκους στα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα. Σήμερα σώζονται επιβλητικά αρχοντικά εκείνης της εποχής, φτιαγμένα από πέτρα, όπως και όλα τα οικήματα και τα καλντερίμια. Στους Καλαρρύτες μπορείτε να επισκεφτείτε το Μουσείο Αργυροτεχνίας.
Καλέντζι
Το Καλέντζι είναι χωριό το οποίο βρίσκεται στα νότια του νομού Ιωαννίνων σε υψόμετρο 620 μέτρων, απέχει 31 χλμ. από τα Ιωάννινα και άλλο τόσο από το κέντρο της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων. Είναι ορεινός οικισμός περιτριγυρισμένος από καταπράσινα δέντρα και πανέμορφα λουλούδια. Ένα ήσυχο χωριό στις παρυφές ενός λόφου με θέα στο οροπέδιο.Χαρακτηριστικά του χωριού είναι : η κοµβική τοποθεσία του, ιδανικό ορµητήριο για κάθε ταξιδιώτη που θέλει να ευχαριστηθεί την απόλυτη ηρεµία της φύσης όλο τον χρόνο ή την αδρεναλίνη του στα ύψη µε δραστηριότητες στα Τζουµέρκα και η άγρια φυσική οµορφιά του, που κάθε εποχή το µεταµορφώνει σε ένα διαφορετικό σκηνικό. Μοναδικής ομορφιάς είναι οι πηγές Κλίφκης που μπορεί κανεις να φτάσει πεζοπορώντας από την πλατεία του χωριού.
Καταρράκτης
Ο Καταρράκτης είναι ένα πανέμορφο χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων, ακριβώς μετά τα Άγναντα. Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Σχωρέτσανα. Το 1927 μετονομάσθηκε και πήρε το σημερινό του όνομα από τους δίδυμους καταρράκτες που βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση, λίγο πιο ψηλά από το χωριό και που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε. Αξίζει επίσης και μια επίσκεψη στην Μονή Αγίας Αικατερίνης. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων στα Αθαμανικά Όρη που είναι γνωστότερα με την παραδοσιακή ονομασία Τζουμέρκα, σε απόσταση 62,5 χλμ. (μέσω γέφυρας Πλάκας) ή 55 χλμ. (μέσω Ράμιας) βόρεια της πόλης της Άρτας.
Αποτελείται από το βασικό χωριό και μέσα σε έκταση 30 τ.χμ. περιλαμβάνει τέσσερις συνοικισμούς: την Κρυοπηγή – πρώην Μουτσιάρα, τη Μηλέα, τη Σγάρα και τα Βλάγκαδα και όλοι μαζί απαρτίζουν την κοινότητα Καταρράκτη. Το βασικό του αξιοθέατο δεν είναι άλλο από τους δίδυμους καταρράκτες οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση 7 χλμ. από το χωριό, ένα θέαμα όμορφο και σπάνιο.
Κωστήτσι
Το Κωστήτσι είναι ένα μικρό χωριό στα νοτιοανατολικά του Νομού Ιωαννίνων, στα Βόρεια Τζουμέρκα σκαρφαλωμένο στα 870 μ. Διαθέτει ένα παραδοσιακό καφενείο για να γευτεί κανείς τα τοπικά εδέσματα, γήπεδο του μπάσκετ, παιδική χαρά καθώς και το μεγαλύτερο 5 άστερο ξενοδοχείο των Βορείων Τζουμέρκων. Το χωριό σήμερα, παραμένει παραδοσιακό, με τα καλντερίμια του, τα αλώνια και φυσικά τα απαράμιλλης αρχιτεκτονικής και ομορφιάς πέτρινα σπίτια, τα οποία κατασκευάστηκαν από περίφημους Τζουμερκιώτες μαστόρους της πέτρας. Είναι περιτρυγιρισμένο από όμορφα μονοπάτια διαφορετικών κατηγοριών όπως αναψυχής, θεματικά, διαβίωσης, αθλητικά κ.ά. για τους λάτρεις της πεζοπορίας και της ορειβασίας.
Μελισσουργοί
Οι Μελισσουργοί βρίσκονται σε υψόμετρο 850μ., και απέχουν από την 72 χλμ. από την Άρτα, και 65χλμ. από τα Ιωάννινα. Η ονομασία του χωριού έχει να κάνει με την εργατικότητα των κατοίκων, οι οποίοι μέσα στις σκληρές συνθήκες της επιβίωσης έπρεπε να βάλουν το μυαλό τους να δουλέψει, όπως η μέλισσα που είναι υπόδειγμα εργατικότητας.
Η άγρια φύση με τα πολλά νερά και τα ελατόφυτα δάση, δίνουν στο χωριό μια ιδιαίτερη φυσική ομορφιά. Κατά την επίσκεψή σας εκεί έχετε τη δυνατότητα να γνωρίσετε έναν από τους πιο όμορφους τόπους των Τζουμέρκων με πλούσια βλάστηση, πολλές πηγές και τοπία φυσικού κάλλους, ένα από τα οποία είναι και ο Καταρράκτης Κεφαλόβρυσο, ο πιο ψηλός της χώρας, λίγη ώρα από το χωριό.
Προσήλιο
Το χωριό μετονομάστηκε σε Προσήλιο το 1928, διατήρησε για ένα χρόνο το όνομα Χαλάσματα από το 1927 έως 1928, ενώ η πρώτη του ονομασία σλαβικής προελεύσεως που διατηρήθηκε μέχρι και το 1927 ήταν Δοβίσδιανα. Οι κάτοικοι του δεν ανήκαν στη βλάχικη φυλή και παρόλο που οι εμπορικές τους σχέσεις ήταν κυρίως με βλάχους ελάχιστοι γνώριζαν και μιλούσαν τη βλάχικη γλώσσα. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν με τη γεωργοκτηνοτροφία ενώ το χωριό έβγαλε και αρκετούς μάστορες.
Συρράκο
Το Συρράκο χτίστηκε περίπου το 15 αι. μ.Χ. και διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή ηπειρωτική αρχιτεκτονική. Πετρόκτιστα πολυώροφα σπίτια, στέγες από σχιστόλιθο, λιθόστρωτα καλντερίμια, πολλές σκαλιστές βρύσες με τρεχούμενο νερό και καθόλου μηχανοκίνητα οχήματα διατηρούν άθικτο το παραδοσιακό χρώμα. Το Συρράκο έχει πλούσια ιστορία και είναι γενέτειρα πολλών σπουδαίων προσωπικοτήτων. Μπορείτε να επισκεφτείτε τα λαογραφικά μουσεία «Κ. Κρυστάλλης» & «Κ. Αυδίκος»